नेपालीमा उखान छः वर्मा गयो कर्म सँगै, नेपाल गयो कपाल सँगै। अभागी खप्पर, जहाँ गयो उहीँ ठक्कर। यस्तै भएको छ अहिले भारतका शहरहरुमा रोजगारीको खोजीमा भौँतारिएर पुगेका पश्चिम पहाडी जिल्लाका नेपाली युवाहरुका लागि। पहाडको जायजेथा र आम्दानीले वर्षभरी राम्रोसँग खान, लाउन पनि सकस भएपछि परिवारको भविश्य सुरक्षित गर्न रोजीरोटीको खोजीमा भारतका शहरहरुमा पुगेका हजारौँ नेपालीहरुको परिवारको सुन्दर भविश्य त के आफ्नै वर्तमान पनि अन्यौल बन्न पुगेको छ। कोरोना भाइरसको संक्रमण पश्चात उनीहरु अहिले ‘वल्लो घाट न पल्लो तिरको अवस्था’मा परेका छन्। पश्चिम नेपालको पहाडी जिल्लाबाट कामको खोजीमा भारत पुगेका हजारौँ नेपालीमध्ये महाराष्ट्रको पुँणेमा मात्रै अहिले करिब ३ सय भन्दा बढी नेपाली युवाहरु अलपत्र अवस्था कोरोनाको त्रासभन्दा पनि भोकमरीको भयमा जीवन रक्षाको याचना गर्न बाध्य भएका छन्। प्यठानको ऐरावती ५ झिवाङका विमलचन्द बोहोराले पुँणेस्थित चाँदनी चोकबाट हिमाल दैनिकसँग कुरा गर्दै बाग्लुङ, प्यूठान, अर्घाखाँची, महेन्द्रनगर लगायतका स्थानबाट रोजगारीका लागि गएका करिब ३ सयको हाराहारीमा नेपालीहरु अहिले अलपत्र अवस्थामा रहेको बताए। यता गाउँमा घरपरिवार र जाहान, केटाकेटी आफन्तजनको सकुशल आगमनको पर्खाइमा बसिरहेका छन्। भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले कोराना भाइरस विरुद्ध एकपछि अर्को कठोर कदम चाल्दै देशभरी नै सर्वसाधारणलाई हिँडडुलमा प्रतिबन्ध लगाएपछि महाराष्ट्रको पुणेमा रहेका करिब ३ सय नेपाली अहिले हप्ता दिनदेखि मुस्किलले एक छाक खाएर जसरी हुन्छ घर फर्कने व्यवस्थाका लागि राज्यसँग विलौना गरिरहेका छन्। ‘कोरोना भाइरसको महामारी पश्चात भारतभरी लागू भएको लकडाउनले एक हप्ताभन्दा बढी समयदेखि कोठाभित्रै बसिरहेका छौँ। अहिले त कोठामा भएको खाद्यन्न र ग्याँस पनि सकियो। खल्तीमा भएको अलिअलि रकम लिएर बजारमा सामान खरिद गर्न पनि पाइँदैन। यस्तो अवस्थामा हामी त कोरोना भइरसको संक्रमणबाट भन्दा पनि भोकमरीले मरिने भयो कि क्या हो?’ उनले गुनासो गर्दै भने। यसैगरी प्यूठानकै सोमबहादुर क्षेत्रीले अधिकांश नेपाली युवाहरु महाराष्ट्र र पुनेस्थित होटलहरुमा काम गर्दै आएकोमा लकडाउनको घोषणा पश्चात होटलहरु बन्द भएपछि रोजागरीसँगै बास र गासको पनि समस्या भएको बताए। ‘अहिले हामी करिब १८ जना नेपाली एकै ठाउँमा बसेर जोसँग जेजति छ त्यहि खर्च गरी दैनिक प्राण धान्नका लागि एक छाक खाएर बसिरहेका छौँ,’ क्षेत्रीले भने। पहिलो एक हप्ता होटल बन्द हुँदा होटल मालिकले ८/१० दिनपछि खुल्छ होला भनि कोठामा बस्न भनेपनि पछिल्लो समय लकडाउनको अवधि बढेपछि अनिश्चित समयका लागि होटल बन्द गरी सञ्चालकले आफूहरुलाई काम दिन नसक्ने भनि घर जान भनेको उनले बताए। त्यसपछिका दिनमा आफूहरु बस्न पनि नसक्ने र हिँड्न पनि नपाउने अवस्थामा पुगेको गुनासो उनले गरे। संकटको घडीमा जो जहाँ छ त्यहि बस्न भारतीय सरकारले आग्रह गर्दै सबैलाई खाने, बस्ने व्यवस्था गराउने आश्वासन दिएको भएपनि बोहोरा र क्षेत्रीले भारतीय सरकारको तर्फबाट स्वयं भारतीय नागरिकले समेत राहत सुविधा नपाएको अवस्थामा नेपालीहरुका लागि कुनै व्यवस्था नभएको पनि बताए। एकातिर भारतीय सरकारले भारतीय शहरमा अलपत्र अवस्थामा रहेका नेपालीका लागि कुनै राहत, सुविधा उपलब्ध नगराउने अर्कोतर्फ नेपाल सरकारले भारतमा बसेका नेपालीलाई तेस्रो मुलुकमा भएकालाई सरह आफ्ना नागरिकका रुपमा सम्झिएर कुनै पहल नचालेकोमा उनीहरुको गुनासो छ। ‘हामी भारतका नागरिक त होइनौँ नै तर, नेपाल सरकारले हाम्रा लागि नेपाली नागरिक सरहको व्यवहार पनि गरिरहेको छैन भने के हामी कुन देशका नागरिक हौँ र हामीले सहयोग खोज्न कहाँ जाने?’ बोहोरा र क्षेत्रले विलौना गर्दै भने। चीनको वुहानबाट सुरु भएको कोरोना भाइरसको संक्रमणकाबीचमा नेपाल सरकारले चीनबाट करिब १८० जना नेपालीलाई उद्दार गरेको जानकारी पाएका बोहोरा र क्षेत्री लगायतका नेपालीहरुले आफूहरुलाई पनि कुटनीतिक पहल गरी घर फर्किने व्यवस्था गरिदिन आग्रह गरे। भारतको नयाँ दिल्लीस्थित नेपाली राजदूतावासमा सहयोगको याचना गर्न दैनिक रुपमा २०औं पटक टेलिफोन गर्दा दूतावासका कर्मचारीले फोन समेत नउठाएपछि आफूहरु निराश बन्दै फेसबुकको माध्यमबाट प्यूठानका राजनीतिकर्मीहरुसँग सहयोगको याचना गर्न बाध्य भएको उनीहरुले बताए। टेलिफोन सम्पर्कमा आएका बोहोरा र क्षेत्रीले एकै स्वरमा विलौना गर्दै भने, ‘हामीलाई थाहा छ अहिले सिंगो विश्व नै कोरोनाको त्रासदीमा रहेको छ। तर, हाम्रा लागि कोरोना भन्दा ठूलो त्रास प्राण धान्न आवश्यक खाना नहुँदा भोक बन्न पुगेको छ। बरु हामीलाई नेपाल सरकारले भारतीय सरकारसँग कुटनीतिक पहलगरी आफ्नै देश फर्कने व्यवस्था मिलाईदिए जे जसरी हुन्छ हामी आफ्नै घरमा बाँच्न र मर्न चाहन्छौँ।’ नेपाल सरकारले पछिल्लो समय देशभरी लागू गरेको लकडाउन र सीमा नाका बन्ददेखि विदेशबाट आएका नागरिकहरुलाई क्वारेन्टाइनमा राखेको जानकारी पाएका बोहोरा र क्षेत्री लगायतका नेपालीहरुले आफूहरुमा अहिलेसम्म संक्रमणको कुनै लक्षण नदेखिएको दाबी गरे। यसका बाबजूद दुबैले भने, ‘यदि सरकारले हामीलाई नेपाल फर्कने व्यवस्था मिलाइदिन्छ र यसका लागि शंका लागेको भए चेकजाँच गरी कति दिनहुन्छ क्वारेन्टाइनमा राखे हुन्छ तर, हामीलाई घर आउने र आफ्नो परिवारसँग बस्ने व्यवस्था मिलाइ दिनुहोस्।’