वायोलोजिको आधारमा उषाकिरण र निशा कुसुमकी आमा र अविभावक वर्तमान राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी संवैधानिक दायित्व र मर्यादाको दृष्टिकोणले आम नेपाली र देशकै अविभावक मात्र होइनन् संविधानको संरक्षक पनि हुन्। त्यसैले उनलाई जुनसुकै ठाउँमा रहेर सम्बोधन गर्दा पनि ‘सम्माननीय महामहिम राष्ट्रपति महोदय’ भनेर सम्मान प्रकट गर्ने गरिन्छ र गर्नु पर्दछ पनि। संविधानको भाग ६ को प्रावधान अनुरुप संविधानको पालन र संरक्षण गर्नुका साथै राष्ट्रिय एकताको प्रवर्धन गर्ने दायित्व बोकेको सम्मानीत व्यक्तित्वको आनीबानी, बोलीचाली, र व्यवहार पनि सम्मानीत हुने अपेक्षाले नै उसलाई अनेक आलंकारिक शब्दले सम्बोधन गर्ने यो विश्वव्यापी मान्यता, प्रचलन र अभ्यास पनि हो। तर, त्यहि सम्मानीत उच्च ओहदामा पदासिन व्यक्तित्वले जब आफ्नो वर्तमान पदिय जिम्मेवारी, दायित्व र भूमिका बिर्सिएर आफ्नो स्तर गुमाउँछ त्यसपछि त्यो व्यक्तित्वप्रति सर्वसाधारणको विश्वास र भरोसा त डगमगाउँछ नै। त्यो भन्दा ज्यादा उक्त पदप्रतिकै आस्था र भरोसा नै टुट्ने खतरा बढेर जान्छ। फलस्वरुप यसले देशकै सिंगो राजनीतिक व्यवस्थामाथि नै गम्भीर र नकारात्मक असर पार्न सक्दछ। कहिलेकाहीँ सम्बन्धित व्यक्तिले यत्ति कुराको ख्याल गर्न सकेन अथवा आफ्नो पदिय दायित्व, जिम्मेवारी र मर्यादाको सीमा बिर्सिएर विसौलीको जिब्रो अलि बढि फड्कार्न पुग्यो भने त्यो उसैका निम्ति पनि भारी पर्न सक्दछ। यस्तै भएको छ, राजधानीमा शुक्रबार आयोजित एक कार्यक्रममा। राष्ट्रिय सभागृहमा गणेशमान सिंह तथा जनआन्दोलन शहिद स्मृति शान्ति प्रतिष्ठानले आयोजना गरेको गणेशमान सिंह जनआन्दोलन स्वर्ण पदक विभुषण तथा अभिनन्दन कार्यक्रममा उपस्थित राष्ट्रपति भण्डारीले व्यक्त गरेको अभिव्यक्ति शुक्रबार र शनिबारका सामाजिक सञ्जालदेखि आमसंचार माध्यममा विशेष चर्चा र आलोचनाको विषय बनेको छ। कार्यक्रममा प्रमुख आतिथ्यता ग्रहण गर्न पुगेकी राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले आफूभन्दा पहिले बोल्ने वक्ताहरु विशेषगरी नेपाली कांग्रेस सभापति तथा पूर्वप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाप्रति लक्षित गर्दै भनिन्, ‘यो मञ्चमा वक्ताले बोलेको नबुझिने रहेछ। नेताहरुले जोशिएर बोल्नु भयो। फ्लोरबाट राम्रो स्वागत भयो। ताली बज्यो। राम्रो बोल्नु भयो जस्तो लाग्यो तर, के बोल्नु भयो भन्ने कुरा बुझिएन। आमरुपमा बुझिएन। कान सुनिएन। अब मिडियाबाट थाहा पाइएला।’ साथै उनले वक्ताहरुले बोलेको कुरा मञ्चमा बस्ने अतिथि गणले सुन्ने व्यवस्था मिलाउनु होला भनि आयोजकलाई सुझाव पनि दिइन्। सामान्य रुपमा हेर्दा र सुन्दा राष्ट्रपति भण्डारीको यो भनाइप्रति आपत्ति जनाउनु पर्ने खासै ठूलो विषय छैन। तर, उक्त कार्यक्रममा उनीभन्दा अगाडि बोल्ने वक्ताको रुपमा कांग्रेस सभापति देउवा थिए। जसको जिब्रोको समस्याका कारण उनले बोलेका कुरामा अधिकांश समय अस्पष्ट हुने गरेकोले राष्ट्रपतिको संकेत उनै देउवाप्रति लक्षित थियो भन्ने सवालमा कार्यक्रम स्थलमा उपस्थित कुनै सहभागीमा शंका थिएन। यदि उक्त कार्यक्रममा देउवा अनुपस्थित रहेको भए र आयोजकको तर्फबाट व्यवस्थापनको कमजोरीका कारण राष्ट्रपति भण्डारीले यहि कुरा भनेको भए सामान्य रुपमा नै लिन सकिने थियो होला। तर, त्यहाँ कांग्रेस सभापति देउवा थिए। जसले राष्ट्रपति भण्डारीले भन्दा फरक लाइनमा वर्तमान सरकार संविधानको सफल कार्यान्वयनमा अलमलिएको भन्दै उसले संविधानले प्रद्धत्त गरेका कतिपय जनअधिकारहरु संकुचन गर्ने प्रयास गरिरहेको आरोप लगाएका थिए। लोकतन्त्र र संविधानको रक्षाका लागि आफ्नो पार्टी प्रतिबद्ध रहेको भन्दै देउवाले आक्रामक शैलीमा सरकारविरुद्ध बोल्दै गर्दा कार्यक्रममा उपस्थित सहभागीले समर्थन गरी ताली बजाएका थिए। तर, त्यसपछि बोल्न पुगेकी संविधानको संरक्षक र राष्ट्रकै अविभावक राष्ट्रपति भण्डारीले जसरी देउवाप्रति हाँस्दै र गिज्याउने शैलीमा चश्मा समेत खोलेर नेताहरुले बोलेकै बुझिएन भन्ने अभिव्यक्ति दिइन् त्यो संविधानको मौलिक हक अर्न्तगत धारा १६ को सम्मानपूर्वक बाँच्न पाउने हक १८ को समानताको हक विपरितको अभिव्यक्ति हो। संविधानको धारा १८ को समानताको हक सम्बन्धी उपधारा २ बमोजिम कुनै पनि व्यक्तिको उत्पत्ति, धर्म, वर्ण, जात, जाति, लिंग, शारीरिक अवस्था, अपांगता, स्वास्थ्य स्थिति, वैवाहिक स्थिति, गर्भावस्था, आर्थिक अवस्था, भाषा वा क्षेत्र, वैचारिक अवस्था वा यस्तै अन्य कुनै आधारमा भेदभाव गरिने छैन भन्ने प्रष्टसँग व्यवस्था गरेको छ। उक्त प्रावधानका आधारमा शुक्रबार राष्ट्रपति भण्डारीले देउवाको जिब्रोमा भएको समस्यालाई हाँसोको विषय बनाउने कुचेष्टा गर्नु निन्दनिय कार्य हो।

व्यक्तिगत उमेरको हिसाबले करिब करिब भण्डारीको उमेर जत्ति नै समय सभापति देउवा सुदुरपश्चिमको डडेल्धुराबाट आएर देशको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा संघर्षमय जीवन व्यथित गरेका छन्। त्यो पनि अरु कसैको आड, भरोसामा होइन, आफ्नै बल बुतो र पौरखको भरमा।

संवैधानिक मर्यादाका हिसाबले भलै राष्ट्रपति भण्डारी जुन स्थानमा अहिले छिन् त्यो भन्दा एक तह तलको पद अर्थात देशको कार्यकारी प्रधानमन्त्री पदमा देउवा यसअघि नै पटक पटक पुगिसेका छन्। पदिय दायित्व र मर्यादाका हिसाबले राष्ट्रपति भण्डारी साझा व्यक्तित्व हुन्। तर, उनले संविधान दिवसकै दिन देखाएको व्यवहार पदिय मर्यादा अनुरुप कदाचित मान्न सकिन्न। उनको त्यो प्रस्तुती देख्दा लाग्दथ्यो, उनी देश र जनताको अविभावक अथवा संविधानको संरक्षक नभई विघटित एमालेकै उपाध्यक्ष हुन्। जसले अध्यक्ष कमरेडको अनुपस्थितिमा आफ्नो पार्टीका ‘अरिंगाल’ ‘मौरी’ र ‘छौंडा’हरुको मनोरञ्जनका लागि प्रहर्शन गरिरहेकीछिन्। धन्न, राष्ट्रिय सभामा शुक्रबार उपस्थित सहभागीहरु व्यवहार र स्वभावले ‘अरिंगाल’ ‘मौरी’ र ‘छौंडा’हरुको आनीबानी र शिलस्वभावबाट पृथक लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्था र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताका पक्षधर कार्यकर्ता थिए। जसले आफ्नै पार्टी सभापतिको खिल्ली उडाँउदा पनि हाँसेरै बस्न सके। यदि उनीहरुमा त्यस किसिमको लोकतान्त्रिक स्वभाव र सहनशीलता नभएको भए शुक्रबार सभागृहमा आयोजित कार्यक्रम ०४६ सालमा प्रजातन्त्र पुनःस्थापना पश्चात खुलामञ्चमा आयोजित कार्यक्रमको दोस्रो संस्करण हुन सक्ने थियो। जसको कारण शुक्रबारको कार्यक्रम त विथोलिने थियो नै, त्यो भन्दा ज्यादा देशकै सर्वोच्च पदमा पदासिन महामहिमको ताजमा नभएपनि वस्त्रमा कहिल्यै नमेटिने हिलो छ्यापिन सक्ने थियो। अर्कोतर्फ, संवैधानिक प्रावधान अनुसार, प्रमुख प्रतिपक्षी दलको नेता राज्यकै एक अभिन्न अंगका प्रतिनिधि पनि हुन्। जसको अनुपस्थितिमा राज्यका कतिपय संवैधानिक काम कारबाही प्रभावित हुने गर्दछन्। विपक्षी दलको नेता जस्तो व्यक्तिको सार्वजनिक स्थलमा गरिएको अपमानलाई यदि देउवाले व्यक्तिगत रुपमा प्रतिष्ठाको विषय बनाए र कुनै विशेष कार्यक्रममा राष्ट्रपतिले आमन्त्रण गर्दा फेरि अपमानित हुन जान्न भनि उनी र उनको पार्टीले बहिष्कार गर्यो भने त्यसको मूल्य कति महंगो पर्ला? यसैले राष्ट्रपति महोदय, विनम्र अनुरोध छ, तपाई आफ्नो विगत र वर्तमान जे जस्तो होला, भावी पुस्ताका लागि पनि साझा बनिदिनुहोस्। आफ्नो पदिय मर्यादा, रवाफ र सानका लागि मात्र होइन नयाँ पीँढीका लागि पनि त्यो पदको गरिमा उचो राख्न सकिएन भने पनि तुच्छ नबनाइदिनुहोस्। यसैमा सबैको कल्याण हुनेछ।