नेपाली राजनीतिमा सामान्यतय नगरपालिका र गाउँपालिकाका वडा सदस्यको उम्मेदवारले समेत सकेसम्म मतदातालाई प्रभावित पार्न भए÷नभएको सान सौकत देखाउने गर्दछन्। अझ स्थानीय तहको प्रमुख/उपप्रमुख, प्रदेश सभा र प्रतिनिधि सभा सदस्यका लागि प्रमुख दलको तर्फबाट टिकट पाउनका लागि अपनाइने शैली र पाएपछि प्रचारको मैदानमा उत्रिएका उम्मेदवारको दिनचर्या र गतिविधिबारे त कुरै नगरौं। तर, प्रतिनिधि सभा सदस्यका लागि हुन लागेको कास्की क्षेत्र नम्बर २ मा नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार खेमराज पौडेल जसलाई चिन्ने, जान्नेहरुले ‘खेमराज गुरु’ र ‘खेमराज दाई’को नामले बोलाउँछन्, कहानी भने बेग्लै छ। यतिबेला उनको पक्षमा मत माग्न कास्की कांग्रेसमा आबद्ध सर्वसाधारण कार्यकर्तादेखि ठाँटको जीवनशैलीमा बसेका जिल्लास्तरिय नेतामात्र होइन, केन्द्रबाट पार्टी सभापति एवं पूर्वप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा, वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल, महामन्त्री शशांक कोइरालादेखि शेखर कोइराला, रामशरण महत, बालकृष्ण खाड, मीनेन्द्र रिजाल, गगन थापा समेत टोल टोलमा पुगेर सम्भव भएसम्म पौडेलसँगै र नभए स्थानीय कार्यकर्ता र प्रतिनिधिको साथमा मत माग्न व्यस्त छन्। तर, पौडेल स्वयंको अवस्था र उनको जीवनशैली देख्दा विगतमा कांग्रेसजनले भने सुनेका सादगी नेताहरुको भन्दा फरक देखिँदैन। उनको चुनावी माहोल अवलोकनका लागि शुक्रबार पोखरा पुगेको यो स्तम्भकारले शुक्रबार दिनभर विभिन्न ठाउँका कोणसभा, र्याली र घरदैलोमा व्यस्त रहेका पौडेललाई साँझ भेट्दा उनी थकित भन्दा ज्यादा कहिँ कतै मतदातालाई भेट्न जान हतारमा देखिन्थे। त्यसैले शनिबार अपरान्ह पोखरा १७ स्थित नेपाल किसान संघका क्षेत्रीय अध्यक्ष विश्वराज आचार्यको सहयोगमा उनको पोखरा महानगरपालिका वडा नम्बर २२ पुम्दीभुम्दी स्थित घर जाने कोशिश गर्यो। लुकुमस्वारास्थित जस्ताले छाएको धुरी र ढुंगाले छाएको पाली भएको सानो कच्ची घरमा उनकी श्रीमती र शारिरीक रुपमा अलि कमजोर जेठा छोरामात्रै बस्दा रहेछन्। चुनावमा टिकट पाएपछि पौडेल भने पोखरा १७ छोरेपाटनस्थित अवाले टोलमा कान्छो छोरा दर्शन र बुहारी रमाले स्थानीय स्कूल र उच्चमाविमा अध्यापन गर्न तथा छोरा÷छोरी पढाउनका लागि भाडामा लिएर बसेकै डेरामा सँगै बस्दा रहेछन्। बिहान सबेरै उठेर चुनावी कार्यक्रममा व्यस्त रहेका पौडेललाई दिउँसो भेट्न नसके पनि साँझ ९ बजे उनै विश्वराज आचार्यले भेट्ने भए पुनः डेरामा आउन खबर पठाए। साँझ करिब साढे ९ बजे डेरामा पुग्दा दिनभरको थकाइले अलिकति खाना खाएर पौडेल सुत्न गइसकेका रहेछन्। हामी पुगेको थाहा पाएपछि लुंगी र सामान्य स्वेटर (हतारमा लगाउँदा अगाडिको पछाडि पारेर) लगाउँदै बाहिर आए। त्यतिबेला पनि उनलाई भेट्न पुगेका स्थानीय कार्यकर्ता र शुभचिन्तकलाई नमस्कार फर्काउँदै भोलि कुरा गरौँला भन्दै फर्कन आग्रह गरे। त्यहिबीचमा म र मसँगै गएका अन्नपूर्ण पोष्टका पोखरा सम्वाददाता केशवशरण लामिछानेलाई देखेपछि पौडेलले ‘उहाँ को हो नि?’ भनि सोधे। मैले लामिछानेको परिचय दिएपछि उनी दिनभरको थकान बाबजूद पनि हामीसँग केहीबेर कुरा गर्दै चुनावी प्रचार प्रसारको समिक्षा गर्न थाले। विगतमा तीन पटक रविन्द्र अधिकारीले जितेको अधिकांश वामपन्थी मतदाताको बाहुल्यता रहेको भनिएको उक्त क्षेत्रमा आफूले टिकट पाएपछि त्यो परिणाम उल्टाएर ०५६ मा जस्तै कांग्रेसको झण्डा फहराउने विश्वास व्यक्त गरे। स्थानीय तहदेखि केन्द्रसम्म नेकपाको बहुमतको सरकार हुँदा पनि आफूले चुनावमा दिएका आश्वासन पोका थन्क्याएर जनतालाई राहत भन्दा आहत धरै पारेपछि असन्तुष्ट बनेका मतदाताले आफूलाई राम्रो सदभाव देखाएको उनी बताउँछन्। त्यसका अतिरिक्त कास्की कांग्रेसमा अभूतपूर्व एकताकासाथ प्रचार प्रसार भइरहेकोले नतिजा आफ्नो पक्षमा आउनेमा उनी पूर्ण आशावादी जस्तै देखिन्थे। चुनावी प्रचारका क्रममा कसैप्रति वैरभाव नदेखाएका पौडेलले हामीसँगको कुराकानीका क्रममा पनि कुनै अहंमता देखाएनन्। ०५४ सालमा कास्की जिल्ला सुकुम्वासी समस्या समाधान आयोगको अध्यक्ष बनेर पोखराका विभिन्न स्थानमा रहेका सुकुम्वासीमध्ये करिब एक हजार घरपरिवारलाई जग्गाधनी पूर्जा उपलब्ध गराएका पौडेलले त्यतिबेला केन्द्रीय सरकारमा भएको फेरबदल र आयोगमा रहेका केही सदस्यको कारण थप ५/६ हजारलाई पुर्जा वितरण गर्ने योजना थाती रहेको बताए। त्यतिबेला आफूले लालपूर्जा वितरण गरेका लाभग्राहीको विषयमा सोधखोज गर्दा उनले भने, ‘त्यो मैले राज्यको प्रतिनिधिका रुपमा काम गरेको हुँ। अब त्यहि विषयलाई लिएर मैले तिमीलाई जग्गाको लालपूर्जा दिएकोले मलाई नै मत देउ भन्दिन। उनीहरुको स्वइच्छा र विवेकमा छाडिदिन्छु।’ चुनावको समयमा अधिकांश उम्मेदवारले गाडी, सुरक्षागार्ड र कार्यकर्ताको घेराभित्र बस्न रुचाउने गरेपनि खेमराज पौडेलको डेरामा त्यो केही देखिएन। दिउँसो उनको टोलछिमेकमा पुगेर उनका बारेमा सोधखोज गर्दै जाँदा चुनावको टिकटका लागि नेताहरुसँग लविङ गर्न काठमाडौं जान पनि उनीसँग भाडा नभएपछि कसैसँग पाँच हजार रुपैयाँ सापटी लिएको भन्ने चर्चा चिया पसलमा सुनिएको थियो। तर, बुझ्दै जाँदा त्यो भन्दा कथा अलि फरक रहेछ। पछिल्लो समयमा कांग्रेस, नेकपा लगायतका प्रमुख दलको टिकट पाउन कतिपय राजनीतिकर्मी मात्र होइन, विभिन्न पेशा, व्यवसायमा संलग्न धनशाली र बलशालीहरुले जीत हार जे सुकै हुने अवस्थामा पनि जतिसुकै खर्च गरेर अथवा पार्टी र नेताहरुलाई थैली बुझाएर लिने र दिने गरेका कथा स्वयं त्यी पार्टीका नेता, कार्यकर्ताहरुले बताउँने गरेका थिए। तर, खेमराज पौडेल भने न कुनै धनशाली परे न बलशाली नै। टिकट माग्नका लागि काठमाडौं जान आउन खर्चको जोहो पनि यसरी गरे जुन कुरा सुन्दा मनै खिन्न भयो।

एक स्थानीयले दिएको जानकारी अनुसार, उनले केही समय अगाडि ४६ हजार रुपैयाँ जतिमा किनेको गाई दुई हजार घटेर बेचिदिए र त्यहि खर्चमा काठमाडौं गए। यसरी घरको दुहुनो गाई बेचेर चुनावका टिकट लिन जाने खर्च व्यवस्था गरेको हो भन्ने प्रश्नको जवाफमा भने पौडेलले अनकनाउँदै ढाकछोपको कोशिश गरे।

उनले भने, ‘घरमा जहान परिवारले त्यो गाईको स्यहार, सुसार गर्न सक्ने अवस्था थिएन। आफू बाहिर बाहिर व्यस्त हुन परेपछि अलिक अगाडि नै त्यो गाई बेचेको हो, यसलाई प्रचारको विषय नबनाइदिनु।’ यदि पौडेलको ठाउँमा अरु कोही नेता हुन्थ्यो भने उसले यहि विषयलाई प्रचार गरेर भोट बटुल्ने कोशिश गर्दथे होला। तर, उनी यो विषय बाहिर ल्याउन चाहँदैनन्। उनको यो आग्रहका बाबजूद पनि यो कुरा बाहिर ल्याउँदा पत्रकारिताको धर्मभित्र पर्छ वा पर्दैन त्यो तपसिलको विषय हो। तरपनि बाहिर ल्याउँनुमा एउटै उद्देश्य हो, अझै पनि राजनीतिमा निष्ठावान, आदर्श र स्वाभिमान बोकेका ‘खेमराज गुरु’ जस्ता पात्रहरु बाँकी नै छन्। हुनत् नेपालको चुनावी राजनीतिमा पञ्चायतकालदेखि गणतन्त्रसम्म आइपुग्दा मतदाताले विरलै विवेक पुर्याएका घटनाहरु पनि छन्। तर, कास्कीको पोखरा जस्तो ठाउँममा अझै पनि खेमराज पौडेल जस्ता सादगी जीवन विताएर निश्वार्थ भावले राजनीतिमा होमिएका पात्रलाई उनको परिवार र आफन्तले मात्र चिनेर हुँदैन। आम नागरिकले पनि थाहा पाउनु पर्छ कि राजनीतिलाई कमाउ धन्दा गर्ने धनशाली र बलशाली मात्रै छैनन्। निष्ठाको राजनीतिक जीवन विताएका कर्मयोगी खेमराज गुरुहरु पनि छन्। जसलाई कास्कीका जनताले आगामी मंसिर १४ गतेको उपनिर्वाचनमा चिन्छन् र आफ्नो अमूल्य मत निसंकोचा दिएर राजनीतिमा स्वच्छता र पारदर्शिताको पक्षमा उभिन्छन् कि? मत अन्तै दिएर त्यसपछिका बाँकी दिनमा चिया, चमेनागृह र सामाजिक सञ्जालमा मात्रै राजनीतिमा लोभी, पापी, फटाहा, भ्रष्ट नेताको मात्रै हावी भयो भन्दै केबल आलोचना र आदर्शको गफ छाँटिरहन्छन्। त्यो परिक्षण हुँदैछ।