प्रकृतिको नियम पनि अनौठो छ। उदाहरणका लागि, सर्पको मनपर्ने आहारा भ्यागुतो। भ्यागुतोले सर्पको मुखमा परिसक्दा पनि अवसर पायो भने बिच्छी खान्छ र त्यही भ्यागुताको आहाराले सर्पलाई डसेर मारिदिन्छ।
एक, अर्काका कट्टर सत्रु मानिने सर्प, भ्यागुतो र बिच्छी पनि कहिलेकाँही एकै स्थानमा मिलेर बसे भने अन्यथा नमान्दा हुन्छ। उनीहरुको सहयात्रा अथवा मिलन त्यतिबेलासम्म चल्छ, जतिबेलासम्म एकले अर्कोलाई सिध्याउन सक्ने खतरा कायमै रहन्छ।
यो प्राकृतिक नियमको शूक्ष्म विश्लेषण गर्ने हो भने, नेपालको वर्तमान राजनीतिको केन्द्रविन्दुमा रहेका प्रमुख राजनीतिक शक्तिको मिलन अथवा सहयात्रा ठ्याक्कै सर्प, बिच्छी र भ्यागुताको भन्दा फरक देखिँदैन।
अर्थात, नेपालका प्रमुख तीन दल नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्र यी शक्ति हुन् जो जतिबेला जुनशक्तिसँग पनि मिल्नमात्र होइन, मौका पायो भने, एकले अर्कालाई सिध्याउन पनि पछि पर्दैनन्।
यसरी भन्दै गर्दा कसैले प्रश्न पनि गर्न सक्छन् कि, त्यसो भए यी तीन दलमध्ये कुन सर्प, कुन बिच्छी र कुन भ्यागुता हो त? यसको तुलनात्मक जवाफ जसले जसरी जुन चस्मा लगाएर हेर्दा अथवा बुझ्दा पनि हुन्छ।
यो मिथ्या आरोप होइन। विगत १५ वर्षयताको राजनीतिक उतार चढावको परिदृश्यले यही प्रष्ट गर्दछ। कहिले कांग्रेस र एमाले मिलेर माओवादीलाई पाखा लगाउँछन् त, कहिले एमाले, माओवादी मिलेर कांग्रेसलाई धूलिसाथ पार्दछन्। भने कहिले तीनै दल मिलेर अरु स–साना दललाई नामेट पारेका थुप्रै उदाहरणहरु देख्न पाइन्छ।
जस्तै, गत आमनिर्वाचनको पूर्वसन्ध्यामा सत्ता साझेदार दलको रुपमा रहेको माओवादीले कांग्रेसलाई पत्तै नदिई विपक्षी दल नेकपा एमालेसँग चुनावी गठबन्धनमात्रै गरेन, कांग्रेसलाई चुनावी मैदानमा लज्जास्पद पराजयको स्वाद पनि चखाए।
त्यसपछिका तीन वर्ष एमाले, माओवादी पार्टी एकीकरण गर्दै अत्याधिक बहुमतको सरकार चलाएर देशका सबै निकायमा आफ्नो हालिमुहाली गर्दै कांग्रेसलाई डिलमा हेरेर बस्नेसम्मको स्थिति दिएनन्। तर, एकाएक, तत्कालिन नेकपा डब्बलका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले आफ्नै दलमा रहेका आफ्नै सहयात्री र पूर्व माओवादीलाई पनि गन्न छाडे त्यसपछि पुष्पकमल दाहाल, माधवकुमार नेपाल ओलीसँग छोडपत्र गर्दै अलग अलग पार्टी र मोर्चा बनाउँदै ओलीलाई सत्ताबाट गलहत्याएर कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवालाई सत्ताको साँचो सुम्पिन तयार भए।
यसरी आफैँले बनाएको एमाले बाहेकको गठबन्धन सरकारले जेनतेन ७ महिना सत्ता सञ्चालन गर्न नपाउँदै फेरि अहिले दाहाल नेतृत्वको माओवादी र माधवकुमार नेपालको नेतृत्वमा रहेको नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टी कांग्रेससँगको गठबन्धनलाई बहुचर्चित र विवादित बन्न पुगेको अमेरिकी सहयोग अनुदान सम्झौता (एमसीसी) प्रस्ताव अनुमोदनको विवादमा छोडपत्र दिन र लिन तयार हुँदैछन्।
फलस्वरुप, लामो समयसम्म औपचारिक÷अनौपचारिक कुराकानी गर्न समेत तयार नभएका कांग्रेस र एमाले नेतृत्व अहिले दिन/रात वार्ता र सम्वादमा व्यस्त छन् भने, इतिहासकै नालायक र खराब पात्रका रुपमा सार्वजनिक रुपमा चित्रण गरिएका ओलीसँग अवसर पाए फेरि अंकमाल गर्न लालयित हुँदैछन् माओवादी अध्यक्ष दाहाल।
विशेषगरी, प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले विगत एक दशकदेखि प्रक्रिया सुरु भएर कार्यान्वयनको चरणमा प्रवेश गर्न लागेको एमसीसी सम्झौता सम्बन्धी प्रस्ताव संसदबाट अनुमोदन गराउन अडिग देखिएपछि देउवाबाट दाहाल र नेपाल बाध्यतावस् टाढिँदैछन् भने, कुरा मिलेमा देउवा र ओली फेरि मिल्दैछन्।
हुनत्, देउवा, ओली अथवा ओली, दाहालबीचको मिलनको आधार पनि त्यति सरल र सहज देखिँदैन। किन भने, यी तीन दलका प्रमुख तीन नेता आवरणमा कोही ज्यादै चतुर र कोही अलि लठ्ठू देखिएपनि भित्री रुपमा कुनै पनि कोही भन्दा कम धूर्त खेलाडी होइनन्।
प्रधानमन्त्री देउवा एमसीसी प्रस्तावको पक्षमा दाहाल र नेपालले साथ नदिएपछि ओलीलाई फकाउँदैछन्। बिहिबार पनि ओलीसँगको चरणबद्ध भेटवार्ताका क्रममा देउवाले एमसीसी प्रस्ताव अनुमोदनको पक्षमा एमालेको साथ खोज्दै यो पारित भएपछि बाँकी लेनदेनका विषयमा सहमति गर्न सकिने धारणा राखेका थिए।
उता, ओलीले भने उधारोमा केही नगरी देउवाको बुतो बाहिर रहेको सर्त अघि सारे, जसमा न त देउवाले चाहेर सभामुख अग्निप्रसाद सापकोटालाई सभामुखबाट ओलीको चाहना बमोजिम हटाउन सक्ने अवस्था नै थियो। न त, दाहालले ओलीलाई फरि पनि सरकारको नेतृत्व गरेर एमाले, माओवादी गठबन्धन बनाउन राखिएका पूर्व सर्त पूरा गर्न नै।
अर्थात, ओलीको चाहना र उद्देश्य भनेकोे स्पष्ट छ, आफूले ०७७ पुस ५ मा चालेको संसद विघटनको सिफारिस सही थियो। जतिसक्दो चाँडो चुनावमा जानुको विकल्प छैन। यसका अतिरिक्त माओवादी कोटाबाट सभामुख बनेका सापकोटा, जसले आफ्ना १४ सांसदलाई गरेको अनुशासनको कारबाही कार्यान्वयन नगरी समय गुजारेको कारण सापकोटालाई फिर्ता बोलाउन दाहाललाई दबाब दिएका छन्। योसँगै, ओलीकोे अर्को सर्त हो, गत साल दाहालले आफूमाथि लगाएको १९ पृष्ठ लामो आरोपत्र फिर्ता लिएर आफूलाई पत्रु सावित गर्नु।
यी सबै कुराको विश्लेषण गर्दा, कोही कसैको सर्त पूरा गर्न सक्ने स्थितिमा छ अहिले छैनन् नै, कसैले कसैको अस्थित्व अस्विकार गर्दै एकल यात्रामा निस्कन सक्ने अवस्थामा पनि होइनन्।
अर्थात, अहिले कांग्रेस, एमाले र माओवादी तीन वटै शक्तिको हालत हिन्दीमा चर्चित भनाईः कहुँ तो माँ मरजाई, ना कहुँ तो बाप कुत्ता खाईको अवस्थामा रहेका छन्।
प्रकाशित मिति: शुक्रबार, फागुन १३, २०७८
प्रतिक्रिया दिनुहोस्