नेपाली कांग्रेसकी नेतृ ईश्वरी न्यौपानलेले सबै पार्टीका नेताहरुलाई एक पटक सुदूरपश्चिमको टिकापुर पुगेर त्यस क्षेत्रको वर्तमान अवस्था र विकास निर्माणको सम्भावनालाई नियाल्न र महसुस गर्न निम्तो दिएकीछिन्।

अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले संसदमा पेश गरेको आगामी आर्थिक वर्षको विनियोजन विधेयकमाथिको छलफलका क्रममा मंगलबार सहभागी हुँदै कांग्रेस सांसद न्यौपानले यस्तो निमन्त्रणा दिएकी हुन्।

विगतदेखि वर्तमान सरकारसँगै त्यसका अर्थमन्त्रीहरुले सरकारको वार्षिक बजेट विनियोजन गर्दा जहिलेपनि राज्यको नजरबाट पाखा पर्दैआएको सुदूरपश्चिमको टिकापुर र त्यस क्षेत्रमा भएको विकासको सम्भावनालाई अहिलेसम्म पनि महसुस गर्न र अपनत्वको भावना जगाउन सक्ने नेतृत्वको दृष्टिकोणको अभावप्रति कटाक्ष गरिन्।

उनले भनिन्, ‘टिकापुर नाम सुन्नु भएकै होला। त्यहाँको व्यवस्थित टाउनप्लान, अहिले पनि औद्योगिक हव, आइएटि हब बनाउन सकिने गरेर छुट्याइएको जमिन, राजा महेन्द्रले आफू विरामी पर्दा समेत त्यहीँबाट शासनसत्ता चलाएको टिकापुर पार्क जहाँको तापक्रम बाहिर भन्दा २ डिग्री कम हुँछ, सतिदेवीको नामले परिचित सत्ती बजारमा स्थित पूर्वाभिमुख पौराणिक शिव मन्त्री, कर्णाली जलासय विकासका पूर्वाधाहरु सबै छ। यो क्षेत्रमा कमि छ त नेतृत्वको दृष्टि र अपनत्वको। पटक पटक जानुभएको छ नेतृत्व वर्ग अन्य कामको लागि तर, यो कुरालाई महसुस गर्न एकपल्ट सबैलाई निमन्त्रणा गर्दछु, मेरो टिकापुरमा!’

साथै उनले प्रधानमन्त्री छोरी आत्मनिर्भर कार्यक्रमको नाममा छुट्याइएको १० करोड रुपैयाँको विनियोजन गर्दा पालिका तहमा १३ हजार र वडातहमा १४ सयको दरले वितरण गरेर कस्तो आत्मनिर्भर कार्यक्रम चलाउन लागेको हो भनि प्रश्न उठाइन्।

प्रस्तुत छ, सांसद ईश्वरी न्यौपानेले जेठ २२ गते मंगलबार प्रतिनिधि सभामा विनियोजन विधेयकमाथिको छलफलका क्रममा व्यक्त गरेका विचारको अंशः

सम्माननिय सभामुख महोदय,

२०८१/०८२ बिनियोजन बिधेयकको सैद्धान्तिक पक्षमा छलफल गरिरहेका छौ।

बजेट केवल प्राबिधिक बिषयमात्र होईन। यो त जनताको जीवन पद्धति हो, बजेटले नागरिकसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध गाँस्न सक्नु पर्दछ। नागरिकले यो वजेट मेरो लागि आएको हो भनेर महसुस गर्न सक्नु पर्दछ।

यो बजेटले साँझ बिहानको जोहो गर्नै धौधौ पर्ने परिवारले के पायो? कहिले महिना पुग्ला र सरकारले दिएको भत्ता बुझेर आफुलाई चाहिने सामानको जोहो आफै गरुँला भन्ने अग्रजले के पाए?

घरमै बसेर चौबिस घण्टामा अठार घण्टा काम गर्ने एउटी गृहणीले के पाईन? देशका युवा युवतिले के पाए? देशका कर्णधार बिद्यार्थीले के पाए? राष्ट्रसेवक कर्मचारीले के पाए? रातदिन मजदूरी गरेर खाने बर्गले के पाएर शिक्षक,प्राध्यापक,डाक्टरले के पाए? उद्योग ब्यवसायीले के पाए? समष्टिमा सम्पुर्ण नेपाली जनताले यो वजेट मेरो लागि हो भन्ने अनुभूती गर्न सके कि सकेनन्?

सभामुख महोदय, कुनै पनि राष्ट्र सीमाले भुगोल हुन सक्छ तर, सम्पुर्णतामा राष्ट्र त्यसभित्र बसोबास गर्ने जनताहरुनै हुन्। हामिले गर्ने हरेक कार्य तिनै जनतालाई केन्द्रमा राखेर गर्नु पर्दछ।

अर्थमन्त्रीज्युले यस्लाई बाचन गरिरहँदा मैले यहि कोणबाट गहिरियर सुनेँ। तत्पश्चात यो किताब दोहर्याई तेहर्याई पढेँ पनि।

मिलाइएको गद्य शैली जस्तै सुन्दा त राम्रै लाग्यो तर, जति गहिरिएर अध्यन गरे त्यति यो बजेटमा गर्नको लागि भन्दा भन्नको लागि योजनाहरु राखेको अनुभूती गरेँ।

गरिव घरको अभिभावकले परिवारको सदस्यलाई सन्तुष्टि राख्न जति गाह्रो हुन्छ त्यति नै गाह्रो बिषय हो। हाम्रो जस्तो देशमा बजेटद्वारा सबै क्षेत्रलाई समान न्याय गर्न, त्यो म बुझ्दछु,यहि भाव अघिल्लो बजेट प्रस्तुत हुँदा समेत मैले संसद समक्ष राखेको हुँ। तर, विभिन्न कष्टका बावजुत परिवारका हरेक सदस्यप्रति  जसरी अभिभावकको समानभाव र व्यवहार रहन्छ जनता पनि आफ्नो सरकारबाट त्यहि चाहन्छ।

सरकार जति नै परिवर्तन भए पनि कार्यक्रम र योजना व्यक्ति र दलको नभएर देशको भएको भएको कारणले त्यसको निरन्तरता हुनुपर्दछ। तर, जुन यो बजेट बाचनमा सुन्न र यो कितावमा देख्न सकिन।

एउट कुरा सत्य हो, राम्रो बजेट त्यसको सफलतापुर्वक कार्यान्वयनको लागि सरकारको स्थिरता नै प्रमुख सर्त हो। यहि स्थिर शासनको खोजी गर्दैगर्दा संविधान बनाउने क्रममा विभिन्न कोणबाट प्रशस्त छलफल गर्यौ। निर्वाचित भएको दुई बर्षसम्म अविश्वासको प्रस्ताव राख्न नपाउने, तत्पश्चात एक बर्षअघि अबिश्वासको प्रस्ताव राख्न नपाउने भनेर राख्यौ। तर, सभामुख महोदय अविश्वास पो त राख्न नपाउने त, बिश्वासको मत त बर्षमा जतिपल्ट पनि लिन सकिन्छ भनेर परिभाषित गर्यौ। त्यसैको फलस्वरूप आज बजेटको सिद्धान्त र प्राथमिकता प्रस्तुत गर्ने मन्त्रीले नीति तथा कार्यक्रम र बजेट प्रस्तुत गर्न पाउनुभएन। सरकार परिवर्तन पश्चात् त्यो जिम्मेवारी बर्तमान अर्थमन्त्रीको काधमा आएको छ।

सभामुख महोदय
सत्ता घटककै नेता र माननीय ज्युहरुले भने जस्तै अर्थमन्त्री एवं उहाको पार्टीको गन्ध आउने बजेट त बनेन यो? प्रश्न गर्ने प्रशस्त ठाउँ छ। हैन भने सीता दाहालज्युलाई सम्मान गर्न सक्ने यो सरकारले देशको मात्र हैन एसियाकै पहिलो निर्वाचित महिला मन्त्री द्वारीकादेवी ठकुरानीलाई किन सम्झन सकेन? नाम मात्र हैन बजेट समेत किन काटिएर आयो?
संविधान बनाउदा धेरै छलफल भएर निर्क्यौल भैसकेको एउटा शब्द जनयुद्ध फेरि यो बजेटमा समाबेश  गराउनु आपत्तिजनक भएन र? सत्तामा सहभागी सबै दलहरुलाई यो मेरो प्रश्न हो।

सभामुख महोदय!

कृषि लगानी दशकरसात प्रदेशमा सातवटा फरक प्रकृतिको योजनार (सुदुरपश्चिमलाई धार्मिक पर्यटन हव) गण्डकी आर्थिक त्रिभुज परियोजनार रिटर्नि उद्धमशिलता कार्यक्रमर आगामी आर्थिक बर्ष महिलामा लगानी बर्षर प्रधानमन्त्री छोरी आत्मनिर्भर कार्यक्रमर बर्थिङ र वेडिङ सेन्टरर सहकारी पिडितको लागि पाचलाखर १६ लाख पर्यटन भित्र्याउनेर गलैचा करीडोरर घरेलु मदिरा उत्पादन, ब्राण्डिङ र बजारिकरण तथा बिक्री गर्न कानुनी व्यवस्थ मिलाउनेर पाँच लाख परिवारलाई जग्गा धनी पुर्जार औषधिय प्रयोगको लागि गाँजाको खेती गर्न कानुनी ब्यवस्था गरिनेर युवाहरुलाई बिनाधितो ऋणर यहाँ लेखिएका केही बिषयहरु हुन यी!

तर ऋण लिएर तलब खुवाउनु पर्ने, विनियोजित बजेट समयमा खर्च हुन नसक्ने। असारे बिकास देखाउनु पर्ने, अन्तिम समयमा रकमान्तर गरेर रातो कितावमा परेको योजना भन्दा फरक ठाउमा खर्च गरिने यो प्रचलन कसैवाट छुपेको छैन। यसै गरि ०८०/८१ मा आएको बजेट कार्यक्रम, योजना खोज्ने हो भने आज अलपत्र छ। पार्टी अनुसार पपुलर हुनको लागि नयाँ योजना थप्दै जाने, त्यतिले नपुगेर अर्थ मन्त्रालयमा नै बिना शीर्षक ठूलो रकम राख्नु पर्ने कारण के हो? के यसैगरि बन्छ समृद्ध नेपाल र सुखि नेपाली? सभामुख महोदय अर्थमन्त्री ज्युले यस्को जवाफ पक्कै दिनुहोला।

राजस्व यहाँ भनेजति उठ्ने आधार देखिदैन। जति उठ्छ त्यति, आन्तरिक अनि बाह्य ऋणले यी योजना कार्यानवयन गर्न सक्छौ भन्नू मनको लड्डु घिउसित खानु बराबर हो।

कार्यक्रम कार्यान्वयन गर्न भन्दा भन्नको लागि र प्रचारको लागि हो भनेर यस भित्रको एउटा मात्र कार्यक्रमको उदाहरण दिन्छु।

प्रधानमन्त्री छोरी आत्मनिर्भर कार्यक्रम ९बजेटस् १०करोड० ७५३ पालिकामा कति पर्छ? एक पालिका बराबर १३,२८०। ६ हजार ७ सय ४३ वडामा एक वडा बराबर १४ सय ८३ रुपैयाँ?

कृषिमा लगानी दशक भन्दै गर्दा अत्यन्तै उर्वर तर, बाढग्रस्त क्षेत्र सुदुरपश्चिमको कैलाली र कञ्चनपुरको लागि चैते धान,केरा खेती, बेमौसमी तरकारी उखु आदि नगदे बालीको लागि बजेटले सम्बोधन गरेको देखिन। किसानको जीवनस्तर उकास्न सहयोग गर्ने माछा, बङ्गुर, सुङ्गुर, कुखुरा हास, गाई भैँसी पालनलार्इ प्रोत्साहन गर्ने कुरा यो बजेटमा देखिन।

टिकापुर नाम सुन्नभएक‌ै होला। त्यहाको व्यवस्थित टाउनप्लान, अहिले पनि औद्योगिक हव, आई टि हव बनाउन सकिने गरेर छुट्याईको जमिन, राजा महेन्द्रले आफू बिरामी पर्दासमेत त्यहिबाट शासनसत्ता चलाएको टिकापुर पार्क जहाँको तापक्रम बाहिर भन्दा २ डिग्री कम हुन्छ, सतिदेवीको नामले परिचित सत्ती बजारमा स्थित पुर्वाभिमुख पौराणिक शिव मन्दिर कर्णाली जलासय बिकासका पुर्वाधारहरु सबै छ। यो क्षेत्रमा कमि छ त नेत्रृत्वको दृष्टि र अपनत्वको।

पटक पटक जानुभएको छ नेत्रृत्व वर्ग अन्य कामको लागि तर, यो कुरालाई महसुस गर्न एकपल्ट सबैलाई  निमन्त्रणा गर्दछु मेरो टिकापुरमा१ सायद त्यसपछि त्यो क्षेत्र बञ्चितिमा पर्दैन कि बजेट विनियोजन गर्दा।

यी सारा कार्यक्रमहरुको कार्यान्वयन गर्ने कर्मचारीहरुको तलब किन बढाउन सकेन यसपाली यो सरकारले? तलब त बढाएन बढाएन, रातदिन खट भनेर भनिरहेका छौँ उनीहरुका लागि केही न केही रासन÷शासनमा भत्ता त बढाइदिएको भए हुन्थ्यो। त्यो पनि गर्न सकेन।

युवाहरुलाई स्वदेशमै राख्ने भनेर भनिरहेका छौँ तर, युवाहरुलाई विदेश जानका लागि हामीले विनाधितो ऋण दिने परिकल्पना गरेका छौँ। बजेट आफैँमा दुई अर्थी लाग्ने किसिमको छ। मलाई लाग्छ, अन्तिममा आउँदासम्म परिपार्टी छ छैन तर, सच्याउनु हुन्छ होला। छलाङ मार्ने अहिलेको सरकारले यसमा पनि छलाङ मार्छ होला भन्ने आशा राख्दै विदा हुन्छु धन्यवाद, जय नेपाल।